Het was een van de slechtste starts van een beleggingsjaar ooit - in de eerste twintig dagen van 2016 verloren de aandelenmarkten wereldwijd 10 procent en in sommige gevallen zelfs meer dan 15 procent. Ruim 7.700 miljard dollar aan beurswaarde ging in de eerste drie weken in rook op; slechts zeven van de wereldwijde 93 wereldaandelenindices die Bloomberg volgt, bleven aan de positieve zijde van de streep.
De MSCI All Countries Index noteerde op 20 januari 19,5 procent onder het recordniveau van mei 2015 en ook de Amerikaanse S&P stond op die dag 20 procent onder zijn jongste piek.
Zelfs in vergelijking met eerdere extreme beursschokken zoals de dotcomcrisis van 2000, de kredietcrisis van 2008-2009 en de eurocrisis van 2010-2012, is deze wereldwijde aardbeving op de financiële markten een significante, want beperkt tot de aandelenmarkten bleef zij niet.
De olieprijs daalde maar liefst 30 procent sinds de jaarwisseling, terwijl de obligatiemarkten floreerden en de rente op Amerikaanse bedrijfsobligaties met 100 basispunten steeg tot 9 procent.
De forse marktbewegingen werden ingezet in China waar het nieuwe jaar werd ingeluid met een correctie van de Shanghai Composite van 7 procent. Vrijwel onmiddellijk haalden beleggers hun geld wereldwijd van tafel; de risicoaversie bleek extreem hoog. Alleen in de bovengenoemde systeemcrises is de angst onder beleggers de laatste 25 jaar nog groter geweest, meent NN Investment Partners.
Het bewijst dat volatiliteit terug is - al zijn we nog ver verwijderd van het niveau dat in de herfst van 2008 werd bereikt, en zelfs van de zomer van 2015. De beweeglijkheid wordt ingegeven door een tanende vraag naar grondstoffen, overproductie van olie en opkomende landen die het water na aan de lippen staat door een combinatie van afnemende inkomsten en een kapitaalvlucht en de stijgende Amerikaanse rente.
'Wat als alle tektonische platen van de wereldeconomie tegelijk over elkaar schuiven?' vroeg Thomas Friedman, de chroniqueur van de globalisering, zich af in een column in The New York Times.
Risicoprofiel
De consensus onder beleggingsstrategen over de marktverwachtingen voor dit jaar, verwoordt Giordano Lombardo (foto), chief investment officer van Pioneer Investments: de beweeglijkheid houdt aan door een combinatie van macro-economische en technische factoren. 'Dat is een reflectie van het feit dat de markten thans zo afhankelijk zijn van de politieke besluitvorming', zegt Lombardo.
Maar hij ziet ook kansen: actieve managers kunnen van de beweeglijkheid profiteren door in te spelen op dislocaties in de markt, die mede veroorzaakt worden door het handelen van politieke en monetaire autoriteiten. Zo is sprake van toenemende divergentie in het beleid van de Federal Reserve en de Europese Centrale Bank, maar ook ten opzichte van andere centrale banken.
Het multi-assetteam van NN Investment Partners, komt tot een vergelijkbare analyse. De correctie in de eerste drie weken van dit jaar was 'excessief in vergelijking met de onderliggende fundamentals van de markt'. Het huis greep de correctie aan om zijn positie naar aandelen licht te overwegen, en daarna weer naar neutraal te brengen.
Ook ten aanzien van grondstoffen neemt men een 'neutrale' positie in. Tegelijkertijd werd ook de weging naar staatspapier opgehoogd naar neutraal, omdat het desinflatierisico blijft bestaan; ten aanzien van vastgoed bleef men licht overwogen en voor spreadproducten koos men voor een licht onderwogen positie.
Siu Kee Chan, portfoliomanager van het multi-assetteam van NN IP erkent dat de 'risico's om de hoek liggen, vooral waar het opkomende markten en grondstoffen betreft, maar dat de fundamentals over het algemeen goed zijn'.
NN IP probeert bijvoorbeeld voor zijn mixfondsen het risico van de beweeglijke markten voor de klanten vooral in te dammen door de tracking error van 2 tot 3 procent ten opzichte van de benchmark te verlagen als de risico-inschatting daar aanleiding toe geeft.
Kee Chan stelt dat men binnen de bandbreedte van het risicoprofiel kan schuiven, maar dat het redelijk statisch is. 'We proberen dat te ondervangen door een actieve visie op de markt te hebben en in de assetallocatie binnen regio’s en sectoren te spreiden.
Zo ligt het accent nu op Europa en Japan, waar de centrale banken nog veel speelruimte hebben; bij sectoren is op dit moment niet echt sprake van een uitgesproken convictie. Buiten de mixfondsen, die doorgaans bestemd zijn voor particulieren met een langetermijndoelstelling, zet NN IP een aantal fondsen in die het neerwaartse risico actiever managen, zoals het NN Lion Fund en het NN First Class Multi Asset Premium Fund, dat middels long-short-strategieën naar een rendement streeft van cash plus 5 procent.
Insinger
Ook bij Insinger de Beaufort zijn ze zich bewust van de toegenomen volatiliteit. De private bank zet beperkt alternatieve strategieën in om daarvan te profiteren, zoals hedgefondsen met een long-short-strategie.
Volgens chief investment officer Gerwin Wijnia is in 2015 een aantal keren tactisch cash ingezet en wordt vooral in het obligatiegedeelte van de portefeuille weinig rente-exposure gezocht door een zo kort mogelijke duratie. 'Maar ook voor ons geldt: het belangrijkste is kapitaalbehoud, dus geven we prioriteit aan de allocatie.'
Insinger komt zo tot een vergelijkbare allocatie als NN IP: onderwogen in opkomende markten en licht overwogen in Europa en Japan. Bij sectoren heeft de private bank een duidelijkere convictie. 'Onze voorkeur gaat uit naar gezondheid, consumptie en technologie, zoals elektronische betalingen. Wij zetten bij de sectorallocatie vooral ook nadrukkelijk in op langetermijntrends, zoals vergrijzing.'
Dit artikel staat in het Fondsnieuws-magazine 'De staat is de echte innovator' dat op 17 februari verschijnt.