In de Verenigde Staten valt het dan nog mee. Daar blijft de daling voorlopig steken op -14 procent voor de S&P 500. De bankensector daalde tot en met afgelopen week met ongeveer 25 procent in euro’s. En dan de vragen: Waarom die daling? Is het terecht? Wat kunnen we verwachten?
Als de aandelenmarkten griep hebben, liggen de banken al bijna op intensive care. Sinds 2008 is dit de sector waar de klappen vallen. Ook nu daalt de bankensector weer harder dan de rest. En waarom nu? Negatieve rentes, ook in Japan, waarbij banken moeten betalen om geld bij de centrale bank te stallen. Dat heeft een negatieve invloed op de rentemarge, want klanten krijgen weliswaar geen vergoeding van Japanse commerciële banken voor het stallen van hun geld, maar ze betalen er vooralsnog ook niets voor.
En dan komt de recessie eraan, te beginnen in de energiesector. Ja, we hebben in Europa net de recessie afgesloten of men begint alweer over de volgende. Recessie betekent slechte kredieten met afschrijvingen als gevolg en die bijten in de marge. En dan is er nog het bedrijfsmodel van banken. In Europa halen banken een rendement op het eigen vermogen van circa 8-9 procent, de kosten van kapitaal liggen rond hetzelfde niveau. Banken geven zelf steeds aan dat in normale omstandigheden hun rendement op eigen vermogen zo rond de 12 procent kan liggen. Maar daarbij noemen ze steevast twee voorwaarden: de lange rente moet weer omhoog, zodat hun product (geld of kapitaal) weer een normale prijs krijgt en toezichthouders moeten het eens worden over de vereiste hoogte van eigen vermogen dat de bank moet aanhouden, zodat ze genoeg dividend kunnen uitkeren of zelfs aandelen mogen inkopen.
Coconuts
Klaas Knot, de baas van De Nederlandsche Bank, verschafte deze week zijn eigen duidelijkheid en zei dat een rendement van 8 procent op het eigen vermogen eigenlijk wel voldoende was voor een bank. Dat werd hem niet in dank afgenomen door aandeelhouders van banken. De recente omvangrijke uitgifte van zogenaamde coco’s zou het rendement voor de aandeelhouder en obligatiehouder van banken moeten verbeteren. Een coco (een contingent converteerbare obligaties) is verwant aan gewone converteerbare obligaties met een bovengemiddelde rente. Als het eigen vermogen van de bank beneden een vooraf bepaald niveau daalt, dan wordt de obligatie omgezet in eigen vermogen. Een charmante manier om het eigen vermogen in slechte tijden te versterken. Zo ver was het de afgelopen weken nog lang niet, maar toch gingen de koersen van sommige van deze coco’s (Deutsche Bank, Credit Suisse) met maar liefst 30 procent onderuit.
In de Verenigde Staten viel het mee. Bankaandelen daalden daar veel minder hard dan in Europa en Japan. Mevrouw Yellen zei niet te denken aan negatieve rente en dat is begrijpelijk na de recente verhoging. De rentestructuur in de Verenigde Staten is ook net iets gunstiger: de yield curve is iets steiler, zodat Amerikaanse banken voor lange leningen een hogere prijs kunnen vragen. En de sterbankier Jamie Dimon van JP Morgan heeft naar eigen zeggen voor een jaarsalaris aandelen JP Morgan gekocht. Het effect bleef niet uit, de koers van het aandeel steeg met 7,5 procent. Moeten we dat allemaal doen? Het is aanlokkelijk bij de huidige koersen, maar dan moet je ook geloven dat de kapitaalvereisten redelijk blijven en dat de lange rente binnen afzienbare tijd weer kan stijgen.
Mark Glazener is manager van het Robeco-fonds van Robeco.
Dit artikel is geen aanbeveling om financiële instrumenten te kopen of verkopen.